Vanilya özütü, dünyada safranın ardından en pahalı baharatlardan biri olan vanilyadan üretilen, uzun süre saklanabilen, doğal ve ekonomik alkollü bir çözümdür. Tatlı ve hamur işlerinde kullanılan vanilya özütünün içindeki alkol, fırın ısısında buharlaşarak vanilya kokusunun baskın olmasını sağlar. Normalde vanilya çubuğu da uzun süre dayanır. Çubukları vakumlu paketlerde, güneş almayan bir yerde bir yıl boyunca saklayabilirsiniz. Ancak vanilya özütü kullanmak daha avantajlıdır, çünkü çubuklardan özüt çıkarırken hemen kurumaya başlar ve aromasını kısa sürede kaybeder. Vanilya özütünde aroma ve koku kaybı yaşanmaz. Bunu evde hazırlamak isterseniz, vanilya çubuğunu ortadan ikiye keserek uzun süre votkanın içinde bekletmeniz gerekir.

Ülkemizde vanilya özütü üretilmemektedir. İçerisinde alkol bulunduğundan, içkide yapılan işlemlere tabi tutulmaktadır. Bu nedenle ithalatta vergileri yüksektir. Bu da maliyetin artmasına ve bulunabilirliğin düşük olmasına neden olmaktadır. Vanilya çubuklarını ise marketlerde bile bulabilirsiniz. Ancak bunlar da kalitesiz ve pahalıdır. Aslında yurt dışına gitme olanağınız varsa ya da tanıdığınız varsa, oradan getirtmeniz daha uygundur.

Vanilya çubuğu alarak vanilya özütünü kendiniz yapmak isterseniz, çubukların boyuna, rengine, parlaklığına, diplerinden ayrılmış olup olmadığına ve nem oranına dikkat etmelisiniz. Boyları 15 cm'den kısa olmamalıdır. Çünkü bu çubukların güneşte kurutma yerine kaynatılarak olgunlaştırıldığını gösterir. Vanilya yetiştirmek oldukça güçtür. Hem meyve vermesi hem de olgunlaşması zamana bağlıdır ve işçilik ister. Her aşaması elle yapılmaktadır. Bu nedenle ticari kaygılarla bu şekilde işi hızlandırırlar. Rengi mat olanlar, lekeli olanlar, diplerinden ayrılmaya başlayanlar, nemi düşük olanlar kalitesizdir. Bunlardan alacağınız vanilya özütü de istediğiniz kıvamda ve aromada olmaz. 150 kadar türü bulunan vanilyanın en iyisi, en pahalısı Tahiti vanilyasıdır. Bundan alınan özüt daha kıymetlidir. Evde kendinizin hazırladığı vanilya özütü yıllarca kullanılabilir. Hazır satılanların üzerinde kullanma süresi belirtilmektedir. Vanilya özütü alkollü hazırlanmasına rağmen, gliserol ile de hazırlanabilir. Ancak bunu evde yapamazsınız.

Evde yapabileceğiniz vanilya özütü tarifi aşağıdadır. Umarız istediğiniz kıvamda olur. Tarifle yaklaşık 1 su bardağı vanilya özütü elde edeceksiniz. Bu ortalama 30 kullanımlık bir tarif olacak. Bunu koyu renkte bir kavanozda, güneş almayan bir yerde yıllarca saklayabilirsiniz.

Önce vanilya çubuklarını boyuna ikiye keserek, bunları kapaklı cam şişenin içine koyun. Şişenin boyu kısa olursa, çubukları ikiye bölebilirsiniz. Bunun içine votkayı dökün. Daha sonra kapağını kapatarak, güneş görmeyen bir yerde saklayın. Arada bir şişenin çalkalanması gerekir. Bu şekilde 2 ay bekleme süresi olacak. Bu sürede içindeki karışım koyulaşacak ve iyice aroması çıkacak. Bu esnada başka bir yerde kullandığınız vanilya çubuklarını da şişenin içine koyabilirsiniz. Ancak çubukların süt gibi sıvılarla temas etmemiş olması, kuru olması gerekir. Yani çubuğun içinden tohumlarını alıp kullandıysanız, çubuğu hemen şişenin içine koyabilirsiniz. Bu çubuklar fazla olursa, ilk koyduklarınız kadar aroması olmasa da karışımın içine biraz votka ilave etmeniz gerekecek. Tahmini olarak böyle 10 çubuk koyarsanız, 1/4 su bardağı votka koymanız yeterli olur. Ancak az çubuk koyarsanız, hiç alkol koymayın. Daha güçlü vanilya özütü elde edebilirsiniz.