Bu yazımızda, değerli okurlarımıza tarihi geçmişi oldukça eski dönemlere dayanan vanilya tohumunu tanıtacağız. Binlerce yıldır doğaya güzellik katan bu bitki, toprağa düştüğünde bereketi, merhameti ve şefkati simgeler. Vanilya tohumu, toprağın derinliklerinde yavaş yavaş büyüyerek gelişir ve ilk dönemlerde kokusu nedeniyle tapınaklarda kötü ruhları uzak tutmak için kullanılmıştır. Daha sonraları ise Meksika halkı vanilyayı içeceklerine lezzet katmak için kullanmaya başlamıştır.

Vanilya, gövdeli bir bitki türüdür. Genellikle yaprakları sapsız ve oval şeklindedir. Vanilya tohumu ekildikten üç yıl sonra ilk meyvelerini vermeye başlar. Meyvesi 15-20 cm boyundadır. Kullanılan kısmı ise daha yeşilken toplanır ve sırasıyla kuru ve nemli yerlerde ortalama dokuz ay boyunca kurutulur. Bu süreçte vanilyaların aroma kazanması sağlanır; çünkü vanilya özleri ne kadar beklerse o kadar güzelleşir. Yeterli olgunluğa gelen meyveler hasat edilerek kurutma aşamasına gelir.

Vanilyanın meyveleri sıcak suyun içinde bir süre bekletilir ve ardından güneşte kurumaya bırakılır. Kurutulan vanilya buruşur ve koyu bir renk alır, böylece kokusu keskinleşir. Vanilya tohumunun aromasını alması için bu işlemler yapıldıktan sonra dövülerek toz haline getirilir ve dinlenmeye bırakılır.

Vanilya tohumundan elde edilen çeşitli şuruplar ve tozlar bulunur. Genellikle sütlü tatlılarda, hamur işlerinde, içeceklerde, bisküvilerde ve şekerlemelerde kullanılır. Doğal vanilya uzun, ince ve siyah renkli çubuklar halindedir. Vanilya aromasının en yoğun kullanıldığı alanlardan biri kozmetik sektörüdür. Bu amaçla tat ve koku vermesi için kullanılır. Kokusunun güzelliği sayesinde parfüm yapımında içine vanilya özleri ilave edilir.

Vanilya, ormanların içinde doğal bir ortamda kendi kendine yetişen, açık yeşilimsi ve sarı renkli çiçeklere sahip bir bitkidir. Özellikle bazı cins arılar ve kuşlarla tatlandırılan vanilyanın ekilerek yetiştirilmesi düşüncesi ilk kez 1840 yıllarında Edmond Albius isimli eski bir köle tarafından ortaya atılmıştır. Albius, vanilya bitkisinin tarımsal alanda üretimi için kolay bir yetiştirme metodu bulmuş ve Madagaskar adasını seçmiştir. Toprak yapısı ve iklimi açısından oldukça geniş tarım alanları ile uygun bir ortam olarak görülmüştür. Ancak 1960 yılında Madagaskar bağımsızlığını ilan edince yerli halk kendi üretim alanlarını oluşturmuştur. Bir taraftan da Hint kökenli teknik kişiler afrodizyak özelliğini keşfetmişlerdir. Ayrıca vanilya tohumunu ilaç karışımlarında kullanmışlardır. Ülkemizde vanilya tohumunun ekimi, makine, kimyasal gübre ya da tarım ilacı kullanılmadan tamamen elle yapılmaktadır. Ancak ekvatorun her iki tarafında yaklaşık 20 derecelik bir alanda yetiştirilmektedir.